Chez Albert
Bắt đầu năm Trung học vào năm sáu mươi, tôichọn sinh ngữ chánh là môn Pháp văn. Năm đệlục, có một giờ học tiếng Pháp phụ trách bởi mộtbà thầy người Pháp.
Từ đó tôi như được " quyến rũ" bởi cách phát âmcủa ngôn ngữ từ phương trời xa lạ. Tôi dần dầnlàm quen và tìm hiểu cách sống, thức ăn, đời sốnghằng ngày của nước Pháp ngang qua sách vở, phimảnh. Trong quyển sách “Mauger" tôi biết đượcphần nào sinh hoạt của người Pháp, ngang qua giađình ông Legrand, ông Vincent. Tôi được nhìnthấy tháp Eiffel, nơi thu hút nhiều du khách, hằngnăm không biết bao nhiêu người từ các nơi đổ vềđể ngắm một trong những kỳ quan của thế giới. Tôi thấy những quán cà phê, người dân Pháp ngồinhâm nhi tách cà phê, trên lề đường vào nhữngngày hè để tận hưởng một chút ánh nắng hiếm hoi của những xứ lạnh. Lại nữa trong gia đình tôi, dìtôi lập gia đình với một người Pháp, dượngMichel, một người Pháp dáng dong dỏng cao, đẹpngười. Dì tôi lúc đó có một cuộc sống thật là sung túc và dì như bơi chìm trong hạnh phúc. Má tôi chỉmột mình thui thủi, sáng leo lên chiếc xe " sô - le x " đi dạy vừa trường công, dạy kèm trẻ để kiếmthêm tiền nuôi bốn con thơ và một mẹ già.
- Má ơi, con muốn biết người Pháp ăn uống ra saovà cách họ ăn uống như thế nào?
Vài tuần sau đó, một hôm má bảo tôi thay áo đầm, má đưa tôi đi đến một nhà hàng Pháp với bảnghiệu" Chez Albert". Tôi không nhớ tên đường, nhưng chỉ nhớ nhà hàng này nằm trên con đườngđối diện với rạp chiếu bóng Đa Kao. Dường như làđường Đinh Tiên Hoàng? Và cũng trên con đườngnày có một hiệu may quần áo theo người phươngtây, khá nổi tiếng vào thời sáu mươi. Bảng hiệumang tên " Le Prestige", ông chủ tiệm cũng xứngđáng với tên bảng hiệu của mình và nghe đâu ônghọc may bên Pháp và đặc biệt trong tiệm ông cónhững catalogues mới nhất của Pháp. Khi má tôiđược học bỗng sang Mỹ học, má đặt may môt sốquần áo đúng mode trước khi lên đuờng đi du họcnăm 1960. Khi tôi được đi dự đám cưới người anhhọ vào năm 1962 má cũng đặt may cho tôi mộtjupe droite màu đen xám, và một chemise ngắn taycổ tay bèo màu xanh dương nhạt, má nói may quầnáo ở đây thì chắc chắn là đúng kiểu. Đồng lươngmột giáo sư sinh ngữ thật là khiêm nhuờng nhưngnhờ má đi dạy học tư nên khi có tiền má không bao giờ tiếc với anh em tôi, vì vậy tôi cũng noi theogương của má, cho con tôi hưởng những gì tôi cóthể làm được chớ không bao giờ đợi đến lúc gọi là“dư dả”.
Hôm đó, nói sao được niềm vui của tôi. Đây là mộttiệm ăn nhỏ khoảng độ bốn mươi chỗ, khách ăn đasố là người Pháp hay người da trắng, chỉ có vàingười Á châu, nhưng có lẽ là những người giàuhoặc có làm việc hay quan hệ với người da trắng.
- Khi vào nhà hàng ăn, con cứ nhìn cách má cầmmuỗng nĩa, thì con cứ làm theo một cách tự nhiên. Má sẽ gọi món thịt bò và khoai chiên, để cho con biết cách cầm muỗng nỉa như thế nào.
Khách sạn tuy nhỏ nhưng trang trí cũng như nhữngnhà hàng bên Pháp mà tôi được nhìn thấy trongphim hay trong sách vở. Bàn có trải khăn trắng. Một dĩa lớn và một dĩa nhỏ để lên trên. Bên taymặt có dao, bên tay trái có nĩa. Bên cạnh có khănăn xếp cũng màu trắng. Trên tường có treo vàitranh ảnh biểu tượng của nước Pháp, tranh mùaThu của khu vường Luxembourg, dĩ nhiên là cótranh của tháp Eiffel, nhà thờ Đức bà… Trên tườngcó gắn đèn tỏa ra một ánh sáng vàng nhạt. Có nhạcPháp dìu dịu, tôi cảm thấy như mình được lạc vàomột nơi mà mình mơ ước. Nói sao được niềm vuiđó. Tôi thấy thương má vô cùng, người mẹ lúc nàocũng hi sinh cho con mình!
- Má ơi, sao chỉ có một mình con được đi vậy? Chắc nhà hàng nầy mắc lắm hả má?
- Ừ, cũng vì mắc nên má không thể đưa hết tụi con đi ăn cùng một lúc, nhưng vì con muốn biết vàmuốn tìm hiểu nên má nhân tiện để dạy cho con cách ăn uống theo người phương tây. Biết chừngđâu, một ngày nào đó con được đi du học bên Phápcon sẽ không ngỡ ngàng. Má cũng muốn cho tụicon hưởng và biết hết nhiều điều hay lạ nhưng máchỉ có một mình nên nhiều khi mình muốn màkhông làm được, như má biết con muốn học âmnhạc, học đàn như anh Hai và anh Ba con mà lúcđó má không đủ sức để trả tiền học cho tụi con. Mácũng buồn và ân hận vì thời gian cứ trôi qua mìnhkhông đi lùi lại được. Vì vậy má cố gắng làm đượcnhững gì có thể làm được cho các con là má làm.
- Dạ con hiểu, con sẽ cố gắng học để không phụlòng má, con rất muốn đi du học ở nước ngoài, nhất là nước Pháp.
- Con có được ước mơ như vậy là điều rất tốtnhưng những ước mơ mà muốn thành hiện thực nóđòi hỏi con người phải có ý chí, quyết tâm và tinhthần làm việc. Con hiểu không con?
Lời má dạy và nhắn nhủ luôn ghi đậm trong tâm tưcủa tôi cho nên khi lớn lên tôi không thực hiệnđược điều ước mơ đó tôi cứ muôn bị ám ảnh và bịray rức
Bữa ăn hôm nay cũng là một sự hi sinh, và cũng làmột cách giáo dục của má, cho con mình biếtnhững điều mà đứa trẻ muốn tìm hiểu, và cũngchính vì hiểu má nên chuyện đi ăn ở một nhà hàngcũng là một “bí mật “ mà tôi giữ vì không muốnanh em mình buồn.
Cũng như lúc tôi được sáu tuổi, hai ông anh đượcmá gởi đi học nhạc, ông anh cả học đàn Banjo, ônganh kế học đàn Mandoline do một ông cha dạy lúcchúng tôi còn ở dưới tỉnh, sau này tôi mới nhậnthức ra là má không thể nào có đủ tiền để cho tôiđược theo học nhạc, và điều hụt hẫng này cũnglàm cho tôi “ấm ức “. Lớn lên đi làm, có chút đỉnhtiền nhưng lại có con sớm nên tôi không tự chophép mình học nhạc, sau cùng tôi tự an ủi là mìnhkhông có khiếu “văn nghệ “ nên đành cam chịu.
Hôm đó lần đầu tiên tôi được ăn một món ăn củangười Pháp, có lẽ vì trong bữa ăn của người mìnhít thịt nên ăn miếng steak hôm đó tôi thấy nó ngonlàm sao, những miếng frites dòn tan đi kèm theo, Tôi tự nghĩ khi nào có dịp sống ở Pháp tôi sẽ chỉăn thức ăn Pháp và trong đầu tôi cũng “mơ ước “ có chồng người Pháp, giống như dì tôi.
Dì tôi ở căn nhà thật đẹp nằm trên đường Phan đình Phùng, khu thật yên tĩnh, dường như khu nàydành cho những người có tiền cất nhà cho ngườiPháp thuê. Lúc đó tôi khoảng bốn, năm tuổi, mỗilần có dịp nghỉ hè, tôi theo ngoại lên thăm dì. Sángsáng trước khi đi làm, dượng tôi trong bộ đồcostume, người tỏa ra một mùi dầu thơm nhè nhẹ, và dượng lúc nào cũng ôm hôn vợ trước khi đi làmvà mỗi cuối tuần đều có bạn người Pháp đến nhàchơi đánh bài, sau đó nhảy đầm. Ngược lại dì tôichỉ mong những lúc ngoại lên Sài Gòn để được ăncá kho, canh chua hay ăn mắm nhưng phải đợichồng đi làm mới ăn. Dì nói mình là người ViệtNam mình không thể nào quên được những mónăn của nước mình. Lúc dì theo chồng đi qua làmviệc ở Madagasca hay Côte d’Ivoire, dì cứ mong ngoại đóng gởi những gói quà trong đó có mắm, nước mắm kho kẹo lại… để gởi đi cho dễ!
Bây giờ dù ở Pháp cũng hơn ba mươi năm, tôinghiệm thấy lời nói của dì là đúng “mình khôngthể nào quên được món ăn của quê hương”. Bằngchứng là những nhà hàng Việt Nam mọc nhannhản những nơi có người Việt.
Nhà hàng Albert là một nhà hàng Pháp mà tôiđược thưởng thức, tuy nhỏ bé, tuy không lộng lẫynhư những nhà hàng bên Pháp nhất là ở kinh đôParis nhưng là một kỷ niệm khó quên vì hình ảnhđó kèm theo sự hi sinh của mẹ tôi.
Hi sinh của mẹ chồng chất theo tháng năm, vớinhững việc làm nho nhỏ, có những người con thờ ơ không nhận thức được và cũng chưa chắc khi lớnlên với những bận rộn chồng con mình có dịp đểđáp đền công ơn nuơi dưỡng và những hi sinh âmthầm đó? Khi mình không còn mẹ nữa thì mình tựnghĩ lại coi mình đã làm được gì cho những hi sinhđó?
Diễm Đào
Paris 01/2017
Bắt đầu năm Trung học vào năm sáu mươi, tôichọn sinh ngữ chánh là môn Pháp văn. Năm đệlục, có một giờ học tiếng Pháp phụ trách bởi mộtbà thầy người Pháp.
Từ đó tôi như được " quyến rũ" bởi cách phát âmcủa ngôn ngữ từ phương trời xa lạ. Tôi dần dầnlàm quen và tìm hiểu cách sống, thức ăn, đời sốnghằng ngày của nước Pháp ngang qua sách vở, phimảnh. Trong quyển sách “Mauger" tôi biết đượcphần nào sinh hoạt của người Pháp, ngang qua giađình ông Legrand, ông Vincent. Tôi được nhìnthấy tháp Eiffel, nơi thu hút nhiều du khách, hằngnăm không biết bao nhiêu người từ các nơi đổ vềđể ngắm một trong những kỳ quan của thế giới. Tôi thấy những quán cà phê, người dân Pháp ngồinhâm nhi tách cà phê, trên lề đường vào nhữngngày hè để tận hưởng một chút ánh nắng hiếm hoi của những xứ lạnh. Lại nữa trong gia đình tôi, dìtôi lập gia đình với một người Pháp, dượngMichel, một người Pháp dáng dong dỏng cao, đẹpngười. Dì tôi lúc đó có một cuộc sống thật là sung túc và dì như bơi chìm trong hạnh phúc. Má tôi chỉmột mình thui thủi, sáng leo lên chiếc xe " sô - le x " đi dạy vừa trường công, dạy kèm trẻ để kiếmthêm tiền nuôi bốn con thơ và một mẹ già.
- Má ơi, con muốn biết người Pháp ăn uống ra saovà cách họ ăn uống như thế nào?
Vài tuần sau đó, một hôm má bảo tôi thay áo đầm, má đưa tôi đi đến một nhà hàng Pháp với bảnghiệu" Chez Albert". Tôi không nhớ tên đường, nhưng chỉ nhớ nhà hàng này nằm trên con đườngđối diện với rạp chiếu bóng Đa Kao. Dường như làđường Đinh Tiên Hoàng? Và cũng trên con đườngnày có một hiệu may quần áo theo người phươngtây, khá nổi tiếng vào thời sáu mươi. Bảng hiệumang tên " Le Prestige", ông chủ tiệm cũng xứngđáng với tên bảng hiệu của mình và nghe đâu ônghọc may bên Pháp và đặc biệt trong tiệm ông cónhững catalogues mới nhất của Pháp. Khi má tôiđược học bỗng sang Mỹ học, má đặt may môt sốquần áo đúng mode trước khi lên đuờng đi du họcnăm 1960. Khi tôi được đi dự đám cưới người anhhọ vào năm 1962 má cũng đặt may cho tôi mộtjupe droite màu đen xám, và một chemise ngắn taycổ tay bèo màu xanh dương nhạt, má nói may quầnáo ở đây thì chắc chắn là đúng kiểu. Đồng lươngmột giáo sư sinh ngữ thật là khiêm nhuờng nhưngnhờ má đi dạy học tư nên khi có tiền má không bao giờ tiếc với anh em tôi, vì vậy tôi cũng noi theogương của má, cho con tôi hưởng những gì tôi cóthể làm được chớ không bao giờ đợi đến lúc gọi là“dư dả”.
Hôm đó, nói sao được niềm vui của tôi. Đây là mộttiệm ăn nhỏ khoảng độ bốn mươi chỗ, khách ăn đasố là người Pháp hay người da trắng, chỉ có vàingười Á châu, nhưng có lẽ là những người giàuhoặc có làm việc hay quan hệ với người da trắng.
- Khi vào nhà hàng ăn, con cứ nhìn cách má cầmmuỗng nĩa, thì con cứ làm theo một cách tự nhiên. Má sẽ gọi món thịt bò và khoai chiên, để cho con biết cách cầm muỗng nỉa như thế nào.
Khách sạn tuy nhỏ nhưng trang trí cũng như nhữngnhà hàng bên Pháp mà tôi được nhìn thấy trongphim hay trong sách vở. Bàn có trải khăn trắng. Một dĩa lớn và một dĩa nhỏ để lên trên. Bên taymặt có dao, bên tay trái có nĩa. Bên cạnh có khănăn xếp cũng màu trắng. Trên tường có treo vàitranh ảnh biểu tượng của nước Pháp, tranh mùaThu của khu vường Luxembourg, dĩ nhiên là cótranh của tháp Eiffel, nhà thờ Đức bà… Trên tườngcó gắn đèn tỏa ra một ánh sáng vàng nhạt. Có nhạcPháp dìu dịu, tôi cảm thấy như mình được lạc vàomột nơi mà mình mơ ước. Nói sao được niềm vuiđó. Tôi thấy thương má vô cùng, người mẹ lúc nàocũng hi sinh cho con mình!
- Má ơi, sao chỉ có một mình con được đi vậy? Chắc nhà hàng nầy mắc lắm hả má?
- Ừ, cũng vì mắc nên má không thể đưa hết tụi con đi ăn cùng một lúc, nhưng vì con muốn biết vàmuốn tìm hiểu nên má nhân tiện để dạy cho con cách ăn uống theo người phương tây. Biết chừngđâu, một ngày nào đó con được đi du học bên Phápcon sẽ không ngỡ ngàng. Má cũng muốn cho tụicon hưởng và biết hết nhiều điều hay lạ nhưng máchỉ có một mình nên nhiều khi mình muốn màkhông làm được, như má biết con muốn học âmnhạc, học đàn như anh Hai và anh Ba con mà lúcđó má không đủ sức để trả tiền học cho tụi con. Mácũng buồn và ân hận vì thời gian cứ trôi qua mìnhkhông đi lùi lại được. Vì vậy má cố gắng làm đượcnhững gì có thể làm được cho các con là má làm.
- Dạ con hiểu, con sẽ cố gắng học để không phụlòng má, con rất muốn đi du học ở nước ngoài, nhất là nước Pháp.
- Con có được ước mơ như vậy là điều rất tốtnhưng những ước mơ mà muốn thành hiện thực nóđòi hỏi con người phải có ý chí, quyết tâm và tinhthần làm việc. Con hiểu không con?
Lời má dạy và nhắn nhủ luôn ghi đậm trong tâm tưcủa tôi cho nên khi lớn lên tôi không thực hiệnđược điều ước mơ đó tôi cứ muôn bị ám ảnh và bịray rức
Bữa ăn hôm nay cũng là một sự hi sinh, và cũng làmột cách giáo dục của má, cho con mình biếtnhững điều mà đứa trẻ muốn tìm hiểu, và cũngchính vì hiểu má nên chuyện đi ăn ở một nhà hàngcũng là một “bí mật “ mà tôi giữ vì không muốnanh em mình buồn.
Cũng như lúc tôi được sáu tuổi, hai ông anh đượcmá gởi đi học nhạc, ông anh cả học đàn Banjo, ônganh kế học đàn Mandoline do một ông cha dạy lúcchúng tôi còn ở dưới tỉnh, sau này tôi mới nhậnthức ra là má không thể nào có đủ tiền để cho tôiđược theo học nhạc, và điều hụt hẫng này cũnglàm cho tôi “ấm ức “. Lớn lên đi làm, có chút đỉnhtiền nhưng lại có con sớm nên tôi không tự chophép mình học nhạc, sau cùng tôi tự an ủi là mìnhkhông có khiếu “văn nghệ “ nên đành cam chịu.
Hôm đó lần đầu tiên tôi được ăn một món ăn củangười Pháp, có lẽ vì trong bữa ăn của người mìnhít thịt nên ăn miếng steak hôm đó tôi thấy nó ngonlàm sao, những miếng frites dòn tan đi kèm theo, Tôi tự nghĩ khi nào có dịp sống ở Pháp tôi sẽ chỉăn thức ăn Pháp và trong đầu tôi cũng “mơ ước “ có chồng người Pháp, giống như dì tôi.
Dì tôi ở căn nhà thật đẹp nằm trên đường Phan đình Phùng, khu thật yên tĩnh, dường như khu nàydành cho những người có tiền cất nhà cho ngườiPháp thuê. Lúc đó tôi khoảng bốn, năm tuổi, mỗilần có dịp nghỉ hè, tôi theo ngoại lên thăm dì. Sángsáng trước khi đi làm, dượng tôi trong bộ đồcostume, người tỏa ra một mùi dầu thơm nhè nhẹ, và dượng lúc nào cũng ôm hôn vợ trước khi đi làmvà mỗi cuối tuần đều có bạn người Pháp đến nhàchơi đánh bài, sau đó nhảy đầm. Ngược lại dì tôichỉ mong những lúc ngoại lên Sài Gòn để được ăncá kho, canh chua hay ăn mắm nhưng phải đợichồng đi làm mới ăn. Dì nói mình là người ViệtNam mình không thể nào quên được những mónăn của nước mình. Lúc dì theo chồng đi qua làmviệc ở Madagasca hay Côte d’Ivoire, dì cứ mong ngoại đóng gởi những gói quà trong đó có mắm, nước mắm kho kẹo lại… để gởi đi cho dễ!
Bây giờ dù ở Pháp cũng hơn ba mươi năm, tôinghiệm thấy lời nói của dì là đúng “mình khôngthể nào quên được món ăn của quê hương”. Bằngchứng là những nhà hàng Việt Nam mọc nhannhản những nơi có người Việt.
Nhà hàng Albert là một nhà hàng Pháp mà tôiđược thưởng thức, tuy nhỏ bé, tuy không lộng lẫynhư những nhà hàng bên Pháp nhất là ở kinh đôParis nhưng là một kỷ niệm khó quên vì hình ảnhđó kèm theo sự hi sinh của mẹ tôi.
Hi sinh của mẹ chồng chất theo tháng năm, vớinhững việc làm nho nhỏ, có những người con thờ ơ không nhận thức được và cũng chưa chắc khi lớnlên với những bận rộn chồng con mình có dịp đểđáp đền công ơn nuơi dưỡng và những hi sinh âmthầm đó? Khi mình không còn mẹ nữa thì mình tựnghĩ lại coi mình đã làm được gì cho những hi sinhđó?
Diễm Đào
Paris 01/2017