Galette des Rois, Nguồn Gốc và Lịch Sử
« Nhập gia tùy tục
« Nhập giang tùy khúc
Vì vậy dù là người Viêt sống nhờ nơi đất lạ nơi quê ngươì nhưng mình cũng cũng bị lôi cuốn vào những phong tục tập quán nơi mình sinh sống.
Tôi không biết bắt đầu từ lúc nào mà người Pháp có bánh galette des rois ? Loại bánh này đã đi vào lịch sử, trở thành một tục lệ, cứ vào ngày chúa nhật của tuần lễ đầu của tháng giêng, nhà nhà đều ăn bánh « Galette des Rois ». Và cũng là một dịp để những tiệm bánh bán những chiếc bánh thơm ngon này.Đúng ra ngày lễ này là ngày 6 tháng giêng nhưng có lẽ vì lý do mọi người bận công việc mưu sinh nên ngày lễ này được dời lại vào ngày chúa nhật của tuần lễ đầu của tháng giêng cho tiện việc tổ chức và ăn mừng lễ ?
Chưa đến ngày mà các tiệm bánh đã trưng bày bánh bán trong những tủ kính. Những chiếc bánh với hình tròn, đủ cỡ khác nhau. Chưa kể là mình có thể mua bánh ở những cửa hành đông lạnh, tuy là bánh đông lạnh nhưng với kỹ thuật tối tân ta cũng có được những bánh Galette cũng thơm ngon và có phần giá rẻ hơn những bánh bán ở những tiệm bánh.
Tôi cũng muốn thử tìm hiểu bánh xuất xứ từ đâu và đã gia nhập vào nước Pháp trong giai đoạn nào và sự phát triển của loại bánh này cũng như công thúc của bánh như thế nào. Tài liệu bằng sách thì tôi không tìm ra được nhưng cũng nhở vào Internet, tôi cũng tìm được vài giải thích những thắc mắc này.
I. Nguồn gốc và lịch sử của galette des Rois.
Theo tài liệu « La vie des Français », Legrand Daussy có viết rằng, Galette des Rois là một loại bánh làm bằng bột feuilletée, bánh này cũng là một cách để người dân trả thuế định kỳ cho các lãnh chúa. Vì vậy mà hằng năm ở vùng Fontainebleau, vào ngày đầu của tháng năm, các sĩ quan trông coi rừng, hội họp nhau tại một nơi gọi là « Bàn của Vua » (La Table du Roi). Vì nơi đây các viên tướng cùng tùy tùng đến đây để đốn cây hoặc cho đàn bò, đàn cừu ăn cỏ. Và cũng là nơi và là ngày họ trả tiền thuế định kỳ. Dân làng, những cặp vợ chồng mới cưới, ngay cả dân làng của vùng Amiens cũng đón tiếp vua bằng loại bánh này.
Bánh galette des rois, nhân bánh gồm có beurre, trứng, và bột amande, « fève », là một loại tượng hình nhỏ bằng sành, được dấu trong nhân bánh. Bánh được cắt ra nhiều phần bằng nhau. Vị khách mời trẻ nhất sẽ ẩn mình dưới bàn và có nhiệm vụ phát các phần bánh cắt đều nhau cho những người cùng nhóm. Phần bánh nào có « fève » trong đó thì người ấy được đội một vương miệng bằng giấy, để được làm vua trong buổi họp mặt đó. Và người được « tôn vinh » sẽ là người phải đãi bánh galettetrong lần kế tiếp, xảy liền ngay khi đó, hoặc để lại sang năm.
Theo các ngày lễ của người La Mã, vào ngày lễ « saturnale » (Saturne : sao Thổ), cuối tháng 12 và đầu của tháng giêng, những người nô lệ của người La mã được chọn sẽ được « làm vua một ngày ». Đây là một ngày lễ gọi là « đảo lộn vai trò » để gọi là giải toả những ngày xui (nói nôm na là « xổ xui »). Vào thời La Mã cổ xưa, trong những gia đỉnh giàu có, tổ chức ăn loại bánh này và « fève » tượng trưng như lá phiếu để bầu những nô lệ của họ làm « vị vua vô tổ chức » (le roi du désordre). Đây là một cách để thắt chặt tình cảm của những người nô lệ.
II. Sự phát triển của Galette des Rois.
Ở vùng Tây Nam của nước Pháp, dân chúng không là galette mà là gâteau des rois, dưới dạng bánh brioche có hình dáng như vương miệng, bánh này dược phủ bởi lớp đường hột. Ở vùng Đông Nam của Pháp thì bánh này cũng cùng hình dáng nhưng trên mặt bánh có nhiều đường hơn và ngoài ra còn có những loại mứt trái cây đủ màu. Loại bánh này bị sự cạnh tranh của bánh galette, đơn sơ hơn, dễ làm và rẻ tiền hơn vì mứt trái cây khá đắc tiền.
Những nhà thương mãi, những tiêm bánh mì, tiệm bánh ngọt, ở Pháp, thường làm bánh Galette de l’Elysée. đặc biệt trong galette này không có fève vìmột Tổng thống của một nước không thể có vương miệng. Theo truyền thống này, vào năm 1975, một galette vĩ đại với đường kính môt thước được làm để biếu vị Tổng Thống Pháp Valéry Giscard d’Estaing.
Do vì fève mang nhiều hình dáng khác nhau, mà có một số người trở thành « nhà sưu tập » những tượng hình này. Các nhà doanh thương cũng nhân cơ hội này chế biến fève ra nhiều loại hình tượng khác nhau, như fève với hình của những thú vật nổi tiếng trong phim các phim truyện của Walt Disney, ngày nay ta cũng có tìm thấy các loại fève với hình của nhạc cụ Việt nam, những cô gái Việt với các kiểu áo khác nhau ( vì có một số doanh thương người Pháp đặt làm fève tại Việt Nam vì nhân công rất rẻ), fève với tượng hình Chúa, Đức Mẹ, ba Vua, các con trừu trong hang đá ngày Chúa Giáng sinh….Vào giữa thế kỷ thứ 20 loại bánh này được « thương mãi hóa », các tiệm bán bánh này có kèm theo « vương miện » bằng giấy vàng rất đẹp.
Ở Bỉ, và các nước gọi là Pays Bas, người ta làm bánh galette bằng bột amande.
Ở miền Nam của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ, họ có loại bánh gọi là King cake.
Ở Grèce và Chypre không có galette như ta thường ăn mà có một loại bánh gọi là Vassalopita.
Sống tại Pháp nên tôi cũng thử làm bánh galette des rois vào ngày này, và cũng là dịp hàng xóm láng giềng mời nhau ăn bánh, uống cidre để có dịp hàn huyên, gặp gỡ vì « bà con xa hơn láng giềng gần »
DIỄM ĐÀO
Paris 17 tháng 12 năm 2011
Công thức làm bánh Galette des rois:
Vật liệu :
1 gói bột amande (250g)
200 g đường
250 g beurre lạt
3 trứng gà
1 tròng đỏ
2 rouleaux bột feuillettée
Cách làm :
1/ Beurre để mềm trộn với 200g đường, đánh cho thành một hỗn hợp trắng. Cho từ từ trứng vào tiếp tục đánh. Sau cùng trộn bột amande vào. Có thể cho vào một muỗng cà phê liqueur Grand Marnier (nếu thích).
2/ Bột feuillettée trãi ra, cho nhân của phần (1) vào giữa bánh, trét cho đều. Cho vài giữ nhân một fève. Phần bột feuillettée thứ nhì phủ lên trên mặt. Lấy tay nhấn chung quanh bánh lại cho dính lại như làm bánh xếp. Nếu không ta có thể dùng nĩa để ấn bánh xuống. Dùng dao vẽ hình xéo lên mặt bánh thàn hình chéo.
3/ Lòng đỏ trứng quây đầu với môt chút dầu ăn, trét lên mặt bánh.
4/ Lò đốt nóng trước, cho bánh vào lò (200°) khoảng 40 phút.
1