Ngày mai rồi mình cũng già.
« Ngày mai rồi mình cũng già » lời hát của một bảnnhạc do nhạc sĩ sáng tác Vũ Thành An. Vũ Thành An là một trong những nhạc sĩ nổi tiếng trong miền Nam trong thời kỳ từ 1954 cho đến năm 1975. Bài nhạcđầu tay của ông là bài Tình khúc thứ nhất, thơNguyễn Đình Toàn, một ca khúc đầu tay cũng là bảnnhạc mang cho ông có chỗ đứng trong làng ca nhạc. Tiếp theo đó ông sáng tác ra một loạt bài nhạc vớichủ đề Bài không tên, có khoảng 50 bài. Trong thờigian mười năm trong trại cải tạo, ông sáng tác Thánhca. Năm 1991, ông rời Việt Nam sang định cư tạiHoa Kỳ. Nơi đây ông ghi danh học Thần học củaTổng Giáo phận Porland, Oregon. Và cũng từ đâyông ngừng sáng tác tình khúc mà nghiêng về sáng tácnhững bài Thánh ca.
« Ngày mai rồi mình cũng già » một bài hát như lờigởi gấm, môt tâm tình về lòng nhân ái : hãy thươngnhững người già như chính mình vì con người khôngai tránh khỏi tuổi già « Thân thể này sẽ tàn úa/ Đượcthua thì cũng thế thôi/ Một tiếng yêu thương xin traocho nhau ». Lời ca rất đơn sơ giản dị nhưng mangnhiều ý nghĩa trung thực và là điều mà không ai tránhđược. Tuy nhiên, con người ai cũng phải chấp nhậntuổi già đến với mình một cách thản nhiên hay lo âu. Nhưng chính cái nhìn của xã hội làm cho con ngườiđôi khi giật mình tỉnh giấc, không khỏi mang một nỗibuồn man mác dù đó là sự thật ?
Một vài mẫu chuyện ngăn ngắn sau đây, cho thấy« cái nhìn » của xã hội và con người, làm cho nhữngngười « cao tuổi » tự thấy mình như bị luật đào thảicủa xã hội và dường như xã hội không còn cho mìnhmột chỗ đứng ?
Ghi danh học đại học :
Bà T. đứng sắp hàng để chờ đến lượt mình.
Sự kiên nhẫn của con người được thể hiện vào nhữnglúc « sắp hàng cả ngày ». Đang lơ mơ suy vẫn vềcuộc đời, về con người. Bà nhìn người thư ký, dángngười đẫy đà, tay cầm điện thoại nói chuyện liên tục, cuộc đàm thoại trên điện thoại không dính gì đếncông việc của bà nhưng là nhân viên của chính phủ, một công việc vững chắc, không dễ bị mất chỗ nhưlàm việc cho tư nhân, nên thuờng họ không làm việchết lòng !
Tay vẫn cầm điện thoại, bà ấy ngước lên nhìn :
- Bà cần gì ?
- Tôi xin ghi danh.
- Cho con của bà ?
Câu hỏi này chợt làm cho bà giật mình nhớ đến thựctại « Mình đã già ? » dù rằng tuổi « chỉ ngoài 50 »
- Tôi xin hồ sơ ghi danh cho tôi.
- Cho Bà ?
- Phải !
Ba ta trố mắt nhìn bà T. vừa ngạc nhiên, vừa khóchịu, không hiểu vì lý do gì ? Theo luật thì ghi danhhọc ở trường đại học « không giới hạn tuổi tác, khôngphân biệt màu da… » Bà thầm nghĩ như vậy.
- Bà có bằng cấp gì chưa ?
- Tôi có bằng tú tài ở nước tôi và bằng cấp nàykhông được công nhận tương đương với bằng tútài ở Pháp để được ghi danh vào đại học, vì vậytôi muốn theo học lớp này.
- Không được, ở đây chỉ cho ghi danh những ngườichưa có bằng tú tài để theo học và lấy bằngtương đương với bằng tú tài và chuẩn bị vào đạihọc.
- Đó là một cách trả lời để từ chối. Nói xong, bà mờingười kế tiếp và tự cho rằng đã giải quyết xong vấnđề.
Bà T. ngỡ ngàng trước câu trả lời lạnh lùng kia vàcũng cảm thấy ái ngại nhường chỗ cho những em trẻtuổi đang chờ đến lượt mình.
Thái độ của người thư ký và số em trẻ đứng sắp hàngđợi đến lượt làm cho bà chợt giật mình tỉnh giấc : « Mình cũng già rồi !»
Bà về nhà suy nghĩ, lấy điện thoại gọi đến văn phòngghi danh thì họ chỉ hỏi điạ chỉ để gởi hồ sơ ghi danh, bà tự nghĩ, dù sắc diện không che dấu tuổi tác nhưngít ra mình còn giữ được giọng nói chưa già nên khôngbị hạch hỏi.
Vài ngày sau thì bà nhận được hồ sơ ghi danh và bàcó đầy đủ giấy tờ kèm theo hồ sơ. Trong hồ sơ ghidanh nếu hồ sơ không đầy đủ thì hồ sơ không đượcnhận. Bà nghĩ lần này nếu mình không được nhận thìbà sẽ làm đơn khiếu nại. Nhưng không biết sao, lầnnày bà đổi chiến thuật, bà lợi dụng năng khiếu xemtướng, và chữ viết để « gây cảm tình »
Bà thư ký cũng vẫn làm ra vẻ bận rộn, tay cầm điệnthoại, nhìn bà T :
- Bà nộp hồ sơ ghi danh cho con bà ?
- Bà cho tôi xin năm phút để tôi được nói về bà ?
Một chút sững sờ, hôm ấy cũng vắng vẻ, bà khoáttay :
- Được bà cứ nói !
Lời coi tướng cũng như một tranh vẽ, mình tô điểmnhững nét « mạnh, » để làm nổi bật cá tính của mỗicon người và tâm lý thì phụ nữ thích được « xembói ». Thế là « tài xem tướng » của bà T. có hiệu quảvà bà chuyển bại thành thắng : đơn ghi danh đượcnhận dễ dàng và ngoài ra bà thư ký còn hướng dẫn bàT. chuẩn bị những bài tests thi tuyển.
Vừa ra khỏi phòng thi, bà cũng không biết mình viếtgì, một cô sinh viên hỏi thăm, bà chỉ biết cười trả lời :
« Thì cũng viết đầy trang cho có chữ vậy thôi »
« Thôi có chữ viết là tốt rồi. ».
May mắn thay, bà thi đậu sau một năm dùi mài kinhsử bà lấy được bằng tương đương và được ghi danhvào trường Đại học, là một trong những ước mơ củabà từ lâu.
Tuy nhiên, ngày nhập học. Với số tuổi ngoài nămmươi bên cạnh những em trẻ từ 18 tuổi, những emcao tuổi nhất cũng chỉ ngoài 30. Sự khác biệt về tuổitác và màu da hay bất cứ sự khác biệt nào cũng làmcho con người cảm thấy như bị tách rời ra khỏi cộngđồng, xã hội.
Thật ra, học hoài, học mãi mà vẫn chưa cảm thấy cósự tự tin nơi chính mình. Muốn xoá tan mặc cảm, bàT. tự đấu tranh với chính bản thân mình để « cắpsách » đến trường, lặn lội mưa gió, tuyết rơi trắngđường và có những đêm thức trắng « miệt mài kinhsử » mà không sờn lòng. Mặc cho những sự cách biêtvề tuổi tác, màu da, mặc cho những câu trả lời « hữnghờ » của những người Thầy, vì có thể họ cũng thầmnghĩ là từng tuổi này mà học làm gì ? Sự học hỏimang lại kết quả gì cho xã hội ? Với những khó khănđó, đôi khi bà cũng tự hỏi mình học để làm gì, có íchlợi gì cho ai ? Cho chính bản thân mình ? Nếu câuhỏi này được trả lời thì chắc mình sẽ nhận được câutrả lời là mình ích kỷ ? Cuộc sống đòi hỏi con ngườiphải biết hi sinh cho người khác, phải biết quên mìnhsống cho người ? Nhưng thật ra có mấy ai sống theomẫu mực đó. Thôi thì tạm thời tự nhận là mình ích kỷvì đã từ lâu chưa tìm được cho mình « một hướngđi ». Học hỏi là một cái gì đó dường như bất tận.
Dù không còn tuổi để bằng cấp giúp bà có việc làm, dù sự cách biệt tuổi tác đôi khi làm cho mình cảmthấy lẻ loi giữa đám sinh viên trẻ nhưng bà cũngmuốn dự thi như mọi người để tìm những cảm giác loâu những ngày ôn thi, hồi hộp khi chờ coi kết quả khi ngày nào xa xưa đó. Những tình cảm, những cảm xúcsẽ giúp ta trẻ lại trong tâm hồn, sẽ giúp ta vượt khônggian để « trẻ mãi không già »!
Bảo hiểm sức khoẻ
Bà D. bước vào văn phòng bảo hiểm, lấy phiếu chờgọi đến tên.
Người nhân viên bước ra mời bà vào văn phòng nhỏ, một bàn bureau với máy vi tính. Thời đại hiện naytrong những văn phòng không còn những tủ đựng hồsơ cồng kềnh như ngày nào xa xưa đó. tất cả hộ sơđược lưu trũ trong bộ máy nhỏ kia.
- Chào bà. Bà có hồ sơ ở đây chưa ? Tôi có thể làmgì giúp bà ?
- Lần đầu tiên tôi đến đây. Tôi muốn đổi hãng bảohiểm nhà.
Người nhân viên, hỏi những chi tiết liên quan đếnbảo hiểm, giá cả…
- Bà còn cần chi nữa không ?
- Tôi muốn hỏi thêm về bào hiểm sức khoẻ ?
- Xin lỗi bà cho biết tuổi ?
- Năm nay tôi bước qua tuổi 70.
- Ồ, tiếc quá ! Phải chi bà đến đây trước ngày sinhnhật 70 thì bà có thể ghi tên bảo hiểm sức khoẻ !
Câu trả lời cũng đơn giản và dễ hiểu nhưng đồng thờicũng cho mình thấy rằng trong vấn đề bảo hiểm sứckhoẻ thì sau 70 là tuổi có sức khoẻ mong manh, cũnglà một sự từ chối chỗ đứng của con người sau tuổi 70, một thành phần « phế thải » của xã hội.
Dù biết đó là quy luật trong ngành bảo hiểm và mìnhnằm trong thành phần đó nhưng mình cũng khôngtránh được một cảm giác buồn ?
Cô nhân viên nhìn bà với một nụ cười nửa như áingại, nửa như thương hại.
Trong gia đình :
Ngoài xã hội, vì quyền lợi vì luật lệ, những người caotuổi dần dần mất chỗ đứng của mình, mất đi sự hiệnhữu của mình trên cõi đời này. Con người như cảmthấy bơ vơ như mất hướng đi. Những sự mất mát nàocũng làm cho con người như bị hụt hẫng. Điểm tựacòn sót lại trong cuộc đời tạm bợ này là gia đình, nhưng đôi khi mình cũng không níu giữ được ?
Bà A. thời son trẻ bà làm việc dành dụm mua đượcmột căn nhà nhỏ ở vùng ngoại ô. Có một chút đấtphiá trước nhà, bà trồng nào cây mận, cây xoài, chanh dây, và vài loại hoa hồng, hoa lan, hoa cúc. Hằng này bà ra khu vườn nhỏ, nhìn cây trái tươi tốt, bông hoa với đủ màu sắc hương vị. Ngày bà về hưu, bạn bè từ từ dường như thưa thớt, có thể vì đường xáxa xôi mà cũng có thể mỗi người với những bận rộnlo cho con cháu hay đau ốm với tuổi già nua. Bà chỉcòn tìm vui trong sự chắm sóc cây cỏ và dù sao bàcòn may ùắn là mắt còn đọc được những quyển sáchmà lúc trẻ vì bận rộn mưu sinh bà không có thì giờđọc.
Khi các cháu còn nhỏ bà chăm lo cho cháu. Tìnhthương con cháu, chăm lo cho chúng, bà cảm thấymình cũng còn có một chỗ đứng trong gia đình vàkhông cảm thấy mình vô dụng.
Thời gian trôi đi như dòng nước chảy. Các cháu lớnlên, vùi đầu trong việc học hành, rồi lập gia đình. Bàchỉ còn mảnh vườn với cây cỏ còn cần sự chăm sóccủa bà. Tuy nhiên, một hôm bà đang tưới cây, cơnchóng mặt làm bà xây xẫm ngã quỵ.
- Con nói bao nhiêu lần là chặt hết những cây vàbông của má, không có ích lợi gì trong khi đó tụinhỏ lớn rồi cần có phòng riêng. Giọng nói lanhlãnh của cô con dâu làm cho bà giật mình tỉnhdậy.
Thế rồi, thời gian ngắn sau, cây ăn trái của bà bị chặtbỏ, những cây hoa hông , lan cúc củng bị bứng gócquăng đi. Thợ đến xây trên mảnh đất nhỏ nhoi của bàCăn phòng của bà có một khung cửa sổ duy nhất mànơi hằng ngày bà vẫn đứng nhìn cây cảnh được thaybằng bức tường! Sự xâm lấn đất đai, đến quyền tự do của bà không phải từ bên ngoài mà từ trong gia đình, điều này làm cho bà buồn vì từ lúc trẻ bà là « cây cộttrụ » của gia đình bà. Tuổi già sức yếu nhường chỗlại cho sự lạm dụng quyền hạn, từ từ bà không cònđược tham gia vào những chuyện vui buồn trong cănnhà nhỏ này. Con trai bà thì thường không có ở nhà, bà cũng không hiểu tại sao. Không còn cảnh « đi phảithưa về phải trình » như bà vẫn thuờng dạy cho con mình. Giờ đây thì những cung cách đó trở nên « lạchậu » vì con dâu của bà thường chế diễu bà mỗi khi bà dạy dỗ những đứa cháu nội biết giữ cung cách
« Thôi đi má, má làm như mình là bà hội đồng vậy. Thời buổi văn minh này ai mà còn nói những câu nóidài dòng như má vậy »
Năm tháng chồng chất, sức khoẻ bà yếu dần, sự đấutranh cũng như quyền hạn cũng chấp cánh bay cao vìbà mất đi sự tự túc. Ngày nào con người mất đi sựđộc lập thì tự do cũng không còn nữa.
Ngày ngày bà giam mình trong căn phòng nhỏ, bàvui với những cây cảnh tí hon mà bà tự tạo cho mình. Bà gieo hạt me trong những chai nước với một chútđất, bà có được những cây me, cho bà một chút màuxanh của cây cỏ. Ngày ngày bà theo dõi, bà nhậnthấy rằng khi trời sụp tối thì những chiếc lá me xếplại, khi trời rựng sáng thì những chiếc lá me bung xoèra.
Nhũng chiếc lá me non với màu xanh lá mạ, thì theođúng quy luật, trời vừa sụp tối thì những chiếc lá nhỏkia xếp lại, nhưng những chiếc lá « cao tuổi ngả qua màu xanh thẫm thì lại không theo quy luật, xếp vàmở một cách chập chạm. Những là mầu thẫm hơn thìkhông còn xếp hay mở nữa giống như người sắp lìađời không còn sinh lực nữa. Cây cỏ làm cho mìnhsuy nghĩ đời sống của thực vật cũng không khác loàingười bao nhiêu !
Chỉ có môt đứa cháu nội còn thương bà nhưng nó bậnhọc, rồi lại có bạn bè. Bà cũng không còn ai đểchuyện trò với bà. Bà sống yên lặng bên cạnh nhữngchậu me nhỏ.
- Nội ơi, con có món quà này cho nội nè !
- Gì vậy con ?
Duy mang vào cho bà một chai nước nhỏ, bên trongcó rễ cây poireaux.
- Con tặng cho nội. Con học trong trường, cáchtrồng này không cần đất, mà chỉ tốn nước thôi. Vài tuần sau nội sẽ thấy cây lớn lên, nội chỉ cầnthỉnh thoảng châm nước vô nhen.
- Nội cám ơn con.
Thế là từ đó trên bìa cửa sổ, bên cạnh những cây me tí hon bà còn được những cây poireaux, cây céléri.Nhìn cây phát triển hằng ngày, như nhìn con cái lớnlên theo năm tháng. Nhưng không có gì là trườngcửu, cuộc sống nào, dù là con người hay cây cỏ, muốn được sinh tồn cũng phải hội đủ những điềukiện như, đất nước, khí trời, được chăm lo…Bà biếtnhững cây xanh mà bà hiện có thu nhỏ trong phạm vi hạn hẹp này một ngày nào đó sẽ không còn nữa, cũngnhư bà một ngày nào đó bà sẽ ra đi về đến một nơinào đó ?
Bà chấp nhận một ngày bà từ giã cõi đời này đi qua bên kia thế giới, mà cho đến nay, cũng chưa ai biếtcon người sẽ đi về đâu. Bà sống hằng ngày bằngniềm tin, bằng lời cầu nguyện, ít ra bà còn được« nói » với Thượng đế để bà không thấy mình cô độc, mình không bị bỏ rơi. Ngoài ra bà cũng còn có quyểnnhật ký mà bà vẫn hằng ngày viết những tâm tình vàbà dấu kín, bà hi vọng một ngày nào đó con trai bà, con dâu bà hay các cháu của bà đọc được có thể hiểuđược những ngày cuối đời của bà, những chuỗi ngàycô quạnh, đơn độc của những người già, mà con người không ai tránh khỏi quảng đời đó.
Cơ thể :
Không ai có thể từ chối tuổi già của mình bằng ngaychính cơ thể của mình : đau nhức các khóp xươngmỗi khi trái gió trở trời.
Hàng ngày nhìn vào gương thì bỗng nhiên một ngàynào đó, những nếp nhăn, những vết nám trên da màthường ta gọi là da trổ « đồi mồi »
Động tác, đi đứng khó khăn, điều này thì không ai chối cãi và mình cũng không trách cứ những ngườichung quanh, xã hội, mà đó là quy luật chung của tạohóa :
« Ngày mai rồi mình cũng già
Không thể nào níu lại nữa
Ngày mai rồi mình cũng già
Thân thể này sẽ tàn úa.
Tuy nhiên những ngày còn lại ở thế gian này, ta cứvui sống, mỗi ngày còn trên cõi đời này, những ngàytrôi qua là mỗi ngày ta lượm lặt những niềm vui nhỏbé.
Sống cho hết cuộc đời, tìm nhựng công việc làm màmình ưa thích, giúp đỡ mang đến hay chia sẻ nhữngniềm vui nho nhỏ cho người chung quanh, sống chohết cuộc đời này, khi ta từ giã nơi đây chúng ta sẽbước sang môt thế giới khác, môt thế giới sẽ khôngcòn tranh chấp, tị hiềm ? Đây là một câu hỏi to tướngmà biết bao nhiêu người đặt ra mà vẫn chưa có câutrả lời ? Tuy nhiên với « niềm tin và hi vọng » mìnhcứ nghĩ rằng nơi chốn mà mình sắp đến sẽ là nơichốn bình yên để cho mình an tâm ra đi như cuối bàinhạc « Hồn ta là đốm tinh hoa/ Về viễn phương bay xa bay xa ».
Diễm Đào
Paris 2019
« Ngày mai rồi mình cũng già » lời hát của một bảnnhạc do nhạc sĩ sáng tác Vũ Thành An. Vũ Thành An là một trong những nhạc sĩ nổi tiếng trong miền Nam trong thời kỳ từ 1954 cho đến năm 1975. Bài nhạcđầu tay của ông là bài Tình khúc thứ nhất, thơNguyễn Đình Toàn, một ca khúc đầu tay cũng là bảnnhạc mang cho ông có chỗ đứng trong làng ca nhạc. Tiếp theo đó ông sáng tác ra một loạt bài nhạc vớichủ đề Bài không tên, có khoảng 50 bài. Trong thờigian mười năm trong trại cải tạo, ông sáng tác Thánhca. Năm 1991, ông rời Việt Nam sang định cư tạiHoa Kỳ. Nơi đây ông ghi danh học Thần học củaTổng Giáo phận Porland, Oregon. Và cũng từ đâyông ngừng sáng tác tình khúc mà nghiêng về sáng tácnhững bài Thánh ca.
« Ngày mai rồi mình cũng già » một bài hát như lờigởi gấm, môt tâm tình về lòng nhân ái : hãy thươngnhững người già như chính mình vì con người khôngai tránh khỏi tuổi già « Thân thể này sẽ tàn úa/ Đượcthua thì cũng thế thôi/ Một tiếng yêu thương xin traocho nhau ». Lời ca rất đơn sơ giản dị nhưng mangnhiều ý nghĩa trung thực và là điều mà không ai tránhđược. Tuy nhiên, con người ai cũng phải chấp nhậntuổi già đến với mình một cách thản nhiên hay lo âu. Nhưng chính cái nhìn của xã hội làm cho con ngườiđôi khi giật mình tỉnh giấc, không khỏi mang một nỗibuồn man mác dù đó là sự thật ?
Một vài mẫu chuyện ngăn ngắn sau đây, cho thấy« cái nhìn » của xã hội và con người, làm cho nhữngngười « cao tuổi » tự thấy mình như bị luật đào thảicủa xã hội và dường như xã hội không còn cho mìnhmột chỗ đứng ?
Ghi danh học đại học :
Bà T. đứng sắp hàng để chờ đến lượt mình.
Sự kiên nhẫn của con người được thể hiện vào nhữnglúc « sắp hàng cả ngày ». Đang lơ mơ suy vẫn vềcuộc đời, về con người. Bà nhìn người thư ký, dángngười đẫy đà, tay cầm điện thoại nói chuyện liên tục, cuộc đàm thoại trên điện thoại không dính gì đếncông việc của bà nhưng là nhân viên của chính phủ, một công việc vững chắc, không dễ bị mất chỗ nhưlàm việc cho tư nhân, nên thuờng họ không làm việchết lòng !
Tay vẫn cầm điện thoại, bà ấy ngước lên nhìn :
- Bà cần gì ?
- Tôi xin ghi danh.
- Cho con của bà ?
Câu hỏi này chợt làm cho bà giật mình nhớ đến thựctại « Mình đã già ? » dù rằng tuổi « chỉ ngoài 50 »
- Tôi xin hồ sơ ghi danh cho tôi.
- Cho Bà ?
- Phải !
Ba ta trố mắt nhìn bà T. vừa ngạc nhiên, vừa khóchịu, không hiểu vì lý do gì ? Theo luật thì ghi danhhọc ở trường đại học « không giới hạn tuổi tác, khôngphân biệt màu da… » Bà thầm nghĩ như vậy.
- Bà có bằng cấp gì chưa ?
- Tôi có bằng tú tài ở nước tôi và bằng cấp nàykhông được công nhận tương đương với bằng tútài ở Pháp để được ghi danh vào đại học, vì vậytôi muốn theo học lớp này.
- Không được, ở đây chỉ cho ghi danh những ngườichưa có bằng tú tài để theo học và lấy bằngtương đương với bằng tú tài và chuẩn bị vào đạihọc.
- Đó là một cách trả lời để từ chối. Nói xong, bà mờingười kế tiếp và tự cho rằng đã giải quyết xong vấnđề.
Bà T. ngỡ ngàng trước câu trả lời lạnh lùng kia vàcũng cảm thấy ái ngại nhường chỗ cho những em trẻtuổi đang chờ đến lượt mình.
Thái độ của người thư ký và số em trẻ đứng sắp hàngđợi đến lượt làm cho bà chợt giật mình tỉnh giấc : « Mình cũng già rồi !»
Bà về nhà suy nghĩ, lấy điện thoại gọi đến văn phòngghi danh thì họ chỉ hỏi điạ chỉ để gởi hồ sơ ghi danh, bà tự nghĩ, dù sắc diện không che dấu tuổi tác nhưngít ra mình còn giữ được giọng nói chưa già nên khôngbị hạch hỏi.
Vài ngày sau thì bà nhận được hồ sơ ghi danh và bàcó đầy đủ giấy tờ kèm theo hồ sơ. Trong hồ sơ ghidanh nếu hồ sơ không đầy đủ thì hồ sơ không đượcnhận. Bà nghĩ lần này nếu mình không được nhận thìbà sẽ làm đơn khiếu nại. Nhưng không biết sao, lầnnày bà đổi chiến thuật, bà lợi dụng năng khiếu xemtướng, và chữ viết để « gây cảm tình »
Bà thư ký cũng vẫn làm ra vẻ bận rộn, tay cầm điệnthoại, nhìn bà T :
- Bà nộp hồ sơ ghi danh cho con bà ?
- Bà cho tôi xin năm phút để tôi được nói về bà ?
Một chút sững sờ, hôm ấy cũng vắng vẻ, bà khoáttay :
- Được bà cứ nói !
Lời coi tướng cũng như một tranh vẽ, mình tô điểmnhững nét « mạnh, » để làm nổi bật cá tính của mỗicon người và tâm lý thì phụ nữ thích được « xembói ». Thế là « tài xem tướng » của bà T. có hiệu quảvà bà chuyển bại thành thắng : đơn ghi danh đượcnhận dễ dàng và ngoài ra bà thư ký còn hướng dẫn bàT. chuẩn bị những bài tests thi tuyển.
Vừa ra khỏi phòng thi, bà cũng không biết mình viếtgì, một cô sinh viên hỏi thăm, bà chỉ biết cười trả lời :
« Thì cũng viết đầy trang cho có chữ vậy thôi »
« Thôi có chữ viết là tốt rồi. ».
May mắn thay, bà thi đậu sau một năm dùi mài kinhsử bà lấy được bằng tương đương và được ghi danhvào trường Đại học, là một trong những ước mơ củabà từ lâu.
Tuy nhiên, ngày nhập học. Với số tuổi ngoài nămmươi bên cạnh những em trẻ từ 18 tuổi, những emcao tuổi nhất cũng chỉ ngoài 30. Sự khác biệt về tuổitác và màu da hay bất cứ sự khác biệt nào cũng làmcho con người cảm thấy như bị tách rời ra khỏi cộngđồng, xã hội.
Thật ra, học hoài, học mãi mà vẫn chưa cảm thấy cósự tự tin nơi chính mình. Muốn xoá tan mặc cảm, bàT. tự đấu tranh với chính bản thân mình để « cắpsách » đến trường, lặn lội mưa gió, tuyết rơi trắngđường và có những đêm thức trắng « miệt mài kinhsử » mà không sờn lòng. Mặc cho những sự cách biêtvề tuổi tác, màu da, mặc cho những câu trả lời « hữnghờ » của những người Thầy, vì có thể họ cũng thầmnghĩ là từng tuổi này mà học làm gì ? Sự học hỏimang lại kết quả gì cho xã hội ? Với những khó khănđó, đôi khi bà cũng tự hỏi mình học để làm gì, có íchlợi gì cho ai ? Cho chính bản thân mình ? Nếu câuhỏi này được trả lời thì chắc mình sẽ nhận được câutrả lời là mình ích kỷ ? Cuộc sống đòi hỏi con ngườiphải biết hi sinh cho người khác, phải biết quên mìnhsống cho người ? Nhưng thật ra có mấy ai sống theomẫu mực đó. Thôi thì tạm thời tự nhận là mình ích kỷvì đã từ lâu chưa tìm được cho mình « một hướngđi ». Học hỏi là một cái gì đó dường như bất tận.
Dù không còn tuổi để bằng cấp giúp bà có việc làm, dù sự cách biệt tuổi tác đôi khi làm cho mình cảmthấy lẻ loi giữa đám sinh viên trẻ nhưng bà cũngmuốn dự thi như mọi người để tìm những cảm giác loâu những ngày ôn thi, hồi hộp khi chờ coi kết quả khi ngày nào xa xưa đó. Những tình cảm, những cảm xúcsẽ giúp ta trẻ lại trong tâm hồn, sẽ giúp ta vượt khônggian để « trẻ mãi không già »!
Bảo hiểm sức khoẻ
Bà D. bước vào văn phòng bảo hiểm, lấy phiếu chờgọi đến tên.
Người nhân viên bước ra mời bà vào văn phòng nhỏ, một bàn bureau với máy vi tính. Thời đại hiện naytrong những văn phòng không còn những tủ đựng hồsơ cồng kềnh như ngày nào xa xưa đó. tất cả hộ sơđược lưu trũ trong bộ máy nhỏ kia.
- Chào bà. Bà có hồ sơ ở đây chưa ? Tôi có thể làmgì giúp bà ?
- Lần đầu tiên tôi đến đây. Tôi muốn đổi hãng bảohiểm nhà.
Người nhân viên, hỏi những chi tiết liên quan đếnbảo hiểm, giá cả…
- Bà còn cần chi nữa không ?
- Tôi muốn hỏi thêm về bào hiểm sức khoẻ ?
- Xin lỗi bà cho biết tuổi ?
- Năm nay tôi bước qua tuổi 70.
- Ồ, tiếc quá ! Phải chi bà đến đây trước ngày sinhnhật 70 thì bà có thể ghi tên bảo hiểm sức khoẻ !
Câu trả lời cũng đơn giản và dễ hiểu nhưng đồng thờicũng cho mình thấy rằng trong vấn đề bảo hiểm sứckhoẻ thì sau 70 là tuổi có sức khoẻ mong manh, cũnglà một sự từ chối chỗ đứng của con người sau tuổi 70, một thành phần « phế thải » của xã hội.
Dù biết đó là quy luật trong ngành bảo hiểm và mìnhnằm trong thành phần đó nhưng mình cũng khôngtránh được một cảm giác buồn ?
Cô nhân viên nhìn bà với một nụ cười nửa như áingại, nửa như thương hại.
Trong gia đình :
Ngoài xã hội, vì quyền lợi vì luật lệ, những người caotuổi dần dần mất chỗ đứng của mình, mất đi sự hiệnhữu của mình trên cõi đời này. Con người như cảmthấy bơ vơ như mất hướng đi. Những sự mất mát nàocũng làm cho con người như bị hụt hẫng. Điểm tựacòn sót lại trong cuộc đời tạm bợ này là gia đình, nhưng đôi khi mình cũng không níu giữ được ?
Bà A. thời son trẻ bà làm việc dành dụm mua đượcmột căn nhà nhỏ ở vùng ngoại ô. Có một chút đấtphiá trước nhà, bà trồng nào cây mận, cây xoài, chanh dây, và vài loại hoa hồng, hoa lan, hoa cúc. Hằng này bà ra khu vườn nhỏ, nhìn cây trái tươi tốt, bông hoa với đủ màu sắc hương vị. Ngày bà về hưu, bạn bè từ từ dường như thưa thớt, có thể vì đường xáxa xôi mà cũng có thể mỗi người với những bận rộnlo cho con cháu hay đau ốm với tuổi già nua. Bà chỉcòn tìm vui trong sự chắm sóc cây cỏ và dù sao bàcòn may ùắn là mắt còn đọc được những quyển sáchmà lúc trẻ vì bận rộn mưu sinh bà không có thì giờđọc.
Khi các cháu còn nhỏ bà chăm lo cho cháu. Tìnhthương con cháu, chăm lo cho chúng, bà cảm thấymình cũng còn có một chỗ đứng trong gia đình vàkhông cảm thấy mình vô dụng.
Thời gian trôi đi như dòng nước chảy. Các cháu lớnlên, vùi đầu trong việc học hành, rồi lập gia đình. Bàchỉ còn mảnh vườn với cây cỏ còn cần sự chăm sóccủa bà. Tuy nhiên, một hôm bà đang tưới cây, cơnchóng mặt làm bà xây xẫm ngã quỵ.
- Con nói bao nhiêu lần là chặt hết những cây vàbông của má, không có ích lợi gì trong khi đó tụinhỏ lớn rồi cần có phòng riêng. Giọng nói lanhlãnh của cô con dâu làm cho bà giật mình tỉnhdậy.
Thế rồi, thời gian ngắn sau, cây ăn trái của bà bị chặtbỏ, những cây hoa hông , lan cúc củng bị bứng gócquăng đi. Thợ đến xây trên mảnh đất nhỏ nhoi của bàCăn phòng của bà có một khung cửa sổ duy nhất mànơi hằng ngày bà vẫn đứng nhìn cây cảnh được thaybằng bức tường! Sự xâm lấn đất đai, đến quyền tự do của bà không phải từ bên ngoài mà từ trong gia đình, điều này làm cho bà buồn vì từ lúc trẻ bà là « cây cộttrụ » của gia đình bà. Tuổi già sức yếu nhường chỗlại cho sự lạm dụng quyền hạn, từ từ bà không cònđược tham gia vào những chuyện vui buồn trong cănnhà nhỏ này. Con trai bà thì thường không có ở nhà, bà cũng không hiểu tại sao. Không còn cảnh « đi phảithưa về phải trình » như bà vẫn thuờng dạy cho con mình. Giờ đây thì những cung cách đó trở nên « lạchậu » vì con dâu của bà thường chế diễu bà mỗi khi bà dạy dỗ những đứa cháu nội biết giữ cung cách
« Thôi đi má, má làm như mình là bà hội đồng vậy. Thời buổi văn minh này ai mà còn nói những câu nóidài dòng như má vậy »
Năm tháng chồng chất, sức khoẻ bà yếu dần, sự đấutranh cũng như quyền hạn cũng chấp cánh bay cao vìbà mất đi sự tự túc. Ngày nào con người mất đi sựđộc lập thì tự do cũng không còn nữa.
Ngày ngày bà giam mình trong căn phòng nhỏ, bàvui với những cây cảnh tí hon mà bà tự tạo cho mình. Bà gieo hạt me trong những chai nước với một chútđất, bà có được những cây me, cho bà một chút màuxanh của cây cỏ. Ngày ngày bà theo dõi, bà nhậnthấy rằng khi trời sụp tối thì những chiếc lá me xếplại, khi trời rựng sáng thì những chiếc lá me bung xoèra.
Nhũng chiếc lá me non với màu xanh lá mạ, thì theođúng quy luật, trời vừa sụp tối thì những chiếc lá nhỏkia xếp lại, nhưng những chiếc lá « cao tuổi ngả qua màu xanh thẫm thì lại không theo quy luật, xếp vàmở một cách chập chạm. Những là mầu thẫm hơn thìkhông còn xếp hay mở nữa giống như người sắp lìađời không còn sinh lực nữa. Cây cỏ làm cho mìnhsuy nghĩ đời sống của thực vật cũng không khác loàingười bao nhiêu !
Chỉ có môt đứa cháu nội còn thương bà nhưng nó bậnhọc, rồi lại có bạn bè. Bà cũng không còn ai đểchuyện trò với bà. Bà sống yên lặng bên cạnh nhữngchậu me nhỏ.
- Nội ơi, con có món quà này cho nội nè !
- Gì vậy con ?
Duy mang vào cho bà một chai nước nhỏ, bên trongcó rễ cây poireaux.
- Con tặng cho nội. Con học trong trường, cáchtrồng này không cần đất, mà chỉ tốn nước thôi. Vài tuần sau nội sẽ thấy cây lớn lên, nội chỉ cầnthỉnh thoảng châm nước vô nhen.
- Nội cám ơn con.
Thế là từ đó trên bìa cửa sổ, bên cạnh những cây me tí hon bà còn được những cây poireaux, cây céléri.Nhìn cây phát triển hằng ngày, như nhìn con cái lớnlên theo năm tháng. Nhưng không có gì là trườngcửu, cuộc sống nào, dù là con người hay cây cỏ, muốn được sinh tồn cũng phải hội đủ những điềukiện như, đất nước, khí trời, được chăm lo…Bà biếtnhững cây xanh mà bà hiện có thu nhỏ trong phạm vi hạn hẹp này một ngày nào đó sẽ không còn nữa, cũngnhư bà một ngày nào đó bà sẽ ra đi về đến một nơinào đó ?
Bà chấp nhận một ngày bà từ giã cõi đời này đi qua bên kia thế giới, mà cho đến nay, cũng chưa ai biếtcon người sẽ đi về đâu. Bà sống hằng ngày bằngniềm tin, bằng lời cầu nguyện, ít ra bà còn được« nói » với Thượng đế để bà không thấy mình cô độc, mình không bị bỏ rơi. Ngoài ra bà cũng còn có quyểnnhật ký mà bà vẫn hằng ngày viết những tâm tình vàbà dấu kín, bà hi vọng một ngày nào đó con trai bà, con dâu bà hay các cháu của bà đọc được có thể hiểuđược những ngày cuối đời của bà, những chuỗi ngàycô quạnh, đơn độc của những người già, mà con người không ai tránh khỏi quảng đời đó.
Cơ thể :
Không ai có thể từ chối tuổi già của mình bằng ngaychính cơ thể của mình : đau nhức các khóp xươngmỗi khi trái gió trở trời.
Hàng ngày nhìn vào gương thì bỗng nhiên một ngàynào đó, những nếp nhăn, những vết nám trên da màthường ta gọi là da trổ « đồi mồi »
Động tác, đi đứng khó khăn, điều này thì không ai chối cãi và mình cũng không trách cứ những ngườichung quanh, xã hội, mà đó là quy luật chung của tạohóa :
« Ngày mai rồi mình cũng già
Không thể nào níu lại nữa
Ngày mai rồi mình cũng già
Thân thể này sẽ tàn úa.
Tuy nhiên những ngày còn lại ở thế gian này, ta cứvui sống, mỗi ngày còn trên cõi đời này, những ngàytrôi qua là mỗi ngày ta lượm lặt những niềm vui nhỏbé.
Sống cho hết cuộc đời, tìm nhựng công việc làm màmình ưa thích, giúp đỡ mang đến hay chia sẻ nhữngniềm vui nho nhỏ cho người chung quanh, sống chohết cuộc đời này, khi ta từ giã nơi đây chúng ta sẽbước sang môt thế giới khác, môt thế giới sẽ khôngcòn tranh chấp, tị hiềm ? Đây là một câu hỏi to tướngmà biết bao nhiêu người đặt ra mà vẫn chưa có câutrả lời ? Tuy nhiên với « niềm tin và hi vọng » mìnhcứ nghĩ rằng nơi chốn mà mình sắp đến sẽ là nơichốn bình yên để cho mình an tâm ra đi như cuối bàinhạc « Hồn ta là đốm tinh hoa/ Về viễn phương bay xa bay xa ».
Diễm Đào
Paris 2019