món ăn kỷ niệm
Năm nay cũng như mọi năm, chuẩn bị cho ngày Noel, tôi vẫn làm con gà nhồi. Món này tôi được ngoại tôi truyền dạy cho tôi công thức này vì vậy hằng năm dù bận rộn hay vì lý do gì chăng nữa tôi cũng làm món này ! Những kỷ niệm êm đềm ghi đậm trong ký ức, một mùi thơm, một biến động, một hình ảnh đưa ta về với quá khứ ?
Cách đây hơn năm mươi năm, vào ngày 23/12….
- Út ơi ! Hôm nay con đi chợ mua một con gà cho thật ngon nhen ?
- Dạ, để làm chi vậy bà Hai ?
- Con sao hay quên quá, ngày mai là ngày lễ Noel.
Đúng vậy, chỉ có ngày này, cả nhà mới được thưởng thức món gà rô ti. Ngoại thường không làm bếp nhưng khi ngoại « ra tay » thì khỏi chê.
Tôi vẫn không quên được con gà với mùi vị thơm phức, mùi hành tỏi trộn lẫn với mùi « bơ ». Da gà dòn, một màu vàng rám. Hôm đó lại còn được ăn với bánh mì nóng hổi và khoai tây. Những món này không phải là những món thường nhật. Chỉ có ngày lễ Noel mới được thưởng thức.
Ngoại là người luôn giữ lề lối, không bao giờ thay đổi. Ngoài con gà « rô ti », tôi còn được thấy ngôi sao năm cánh to tướng, bằng giấy đủ màu rất đẹp, bên trong có gắn bóng đèn. Đèn treo trên plafond, trước cửa ra vào. Mỗi tối ngọn đèn đuợc đốt sáng.
- Ngoại ơi, tại sao cứ đến Noel là Ngoại lại treo đèn ngôi sao vậy ?
- Để Ngoại kể cho con nghe : theo truyền thuyết thì ngày xưa lúc chuá Giê Su chào đời, trên trờì hiện ra một ngôi sao năm cánh màu sắc rực rỡ tỏa sáng khắp không gian. Có ba vị Vua nghĩ rằng theo ánh sáng của ngôi sao sẽ tìm ra được nơi chúa sanh ra đời. Do đó mà ngôi sao trở thành biểu tượng của mùa Chúa Giáng sinh và cũng là tượng trưng cho phép lạ của Thượng đế. Còn ngoại nghĩ mình treo ngôi sao để Chúa đến với mình !
- Còn món gà rô ti ?
- Đúng ra thì người Châu Âu thường ăn gà Tây nhân ngày lễ Giáng sinh nhưng gà Tây mắc tiền nên ngoại làm gà rôi ti cho vừa túi tiền của nhà mình. Vã lại gà Tây thì lớn quá mình ăn không hết.
- Khi nào ngoại làm gà rô ti ngoại cho con coi nhen ?
- Ừ, con cũng nên biết một chút về bếp núc để mai kia có gia đình thì biết mà làm với người ta. Vã lại mình tự làm thì vừa với khẩu vị của mình lại vừa rẻ tiền. Đặc biệt năm nay dì con có gởi cho nhà mình mấy hộp marrons, ngoại sẽ làm gà nhồi marrons, dì còn gởi cho ngoại công thức để làm món này, mình vừa ăn thịt gà, lại vừa có nhân rất ngon và lạ miệng .
- Nghe ngoại nói mà con đã thấy thèm rồi. Như vậy là năm nay mình sẽ có gà rô ti mà có nhân trái marrons từ Pháp gởi về. Con nôn nóng được ăn món này. Chắc là mắc công lắm hả ngoại ?
- Ừ thì cũng phải mất thì giờ hơn. Ngoại cũng chưa bao giờ làm nhưng « muốn ăn thì lăn vô bếp »
Chiều ngày 23 tháng 12 năm…
- Tâm ơi ! Xuống bếp coi ngoại làm gà nhồi nè !
- Dạ con xuống liền.
- Ngoại cho con phụ với. Ngoại cho con nếm thử trái marrons được không ngoại ?
- Ngoại ơi, con nghĩ mình có thể thế trái marrons bằng hột mít luộc được không ? Mình có thể dùng những cây trái mình có sẵn trong nước thì đỡ tốn tiền.
- Được chớ con. Nghệ thuật làm bếp là mình phải có óc sáng tạo. Mình cứ thử thôi !
- Như vậy năm nào mà dì không gởi cho mình trái marrons thì mình dùng hột mít luộc. Khi hột mít chín thì mình để trong nước luộc một chút đường để cho có vị ngọt ngọt như trái marrons hén ngoại ?
- Con giỏi, có óc sáng tạo. Ngoại nghĩ sau này con sẽ làm bếp khéo. Thôi bây giờ thì mình bắt đầu làm nhen. Con đổ sữa ra tô, cho ba lát bánh mì ngâm trong sữa. Ngoại sẽ lột củ hành, xắt hạt lượu . Con cắt gan gà ra, mình cũng có thể xay nhưng ngoại thích cắt nhỏ.
- Bao nhiêu củ hành hả ngoại, bao nhiêu gan gà ?
- Ba củ hành lớn, 200g gan gà. Có củ hành nhiều thì nhân thơm và không khô.
Bánh mì ngâm sữa bóp nhuyễn, một chén marrons, bóp nhỏ. Tất cả trộn đều. Sau cùng thì cho tất cả hỗn hợp này vào trong bụng gà. Gà được lau chùi bên trong và ngoài da gà bằng giấm cho sạch. Sau đó thì ngoại lấy kim, chỉ may bụng gà cho kín. Ngoại thoa lên da gà một ít mật ong pha với chút nước, rồi rắc lên chút muối.
Vì nhà không có lò nướng nên ngoại làm gà rôi ti trong nồi gan. Ngoại cho dầu và bơ vào nồi. Dầu nóng, để gà vào cho da vàng đều, bớt lửa. Tiếp theo ngoại cho khoai tây đã chuẩn bi, cắt làm bốn hoặc làm hai tùy theo khoai lớn hay nhỏ. Một nồi nước dùng nấu bằng xương gà đã được chuẩn bị sẵn. Khi khoai vàng, thì hạ lửa xuống. Cứ khoảng 15 phút thì ngoài bảo tôi rưới lên mình gà một muỗng canh lớn nước dùng và cứ như vậy trong vòng hai giờ đồng hồ ( thời gian gia giảm tùy theo gà lớn hay nhỏ). Thỉnh thoảng trở gà cho gà chín đều.
Gà chín, thơm mùi bơ, gà vàng óng nhờ một chút mật ong. Ngoại nếm lại nước sauce gà và nêm nếp trở lại cho vừa khẩu vị. Nước sauce màu vàng, có lẫn mùi thơm của củ hành, vị bùi bùi của gan gà và trái marrons. Khoai tây thấm trong nước sauce trọng thật hấp dẫn.
- Món gà xong rồi. Ngoại đi nằm nghỉ một chút rồi mình làm tiếp món thứ nhì. Năm nay ngoại sẽ dạy con thêm món cơm gói lá sen.
- Ồ, hấp dẫn quá ! Sao năm nay mình ăn lễ lớn vậy ngoại ?
- Ừ, vì năm nay con được 16 tuổi ngoại muốn chỉ cho con những gì ngoại biết đến khi nào lớn lên vào mùa Giáng sinh dù ở nơi nào khi làm món này nhớ tới ngoại ! Bà tám Dẽo có cho ngoại mấy là sen trong hồ Sen của bà. Để đừng mất thì giờ, ngoại đã nói với chị Út chuẩn bị sẵn cho mình hết các thứ rồi.
- Bây giờ mình bắt đầu làm ! Con để chảo lên bếp cho vào ba muỗng dầu, chờ dầu nóng, rồi con cho hành vào, cho đến khi hành thơm thì con cho nấm đông cô, hột sen, cà rốt, đậu petit pois, một muỗng canh nước tương (Maggi) một muỗng canh đường, một muỗng cà phê bột nêm. Xào cho đều, lúc đầu lửa lớn, sau cho lửa nhỏ lại, rồi cho tôm cua. Tiếp tục xào đều.
Lá sen rửa sạch lau khô. Để lá sen vào một tô sâu, phần nhọn của lá dưới đáy tô. Cho hỗn hợp cơm và các vật liệu vào trong lá, ém chặt, xếp lá lại, dùng một dĩa hơi nặng dằn trên lá. Lất ngược lá sen để cho phấn nhọn của lá sen lên trên, cho vào nồi hấp độ nửa tiếng là xong. Trước khi ăn, mình hấp lại cho cơm nóng. Món này con ăn kèm với gà hay con cũng có thể ăn không như vậy.
Tối hôm đó, vào lúc nửa đêm, ngoại đi lễ nhà thờ về, đánh thức cả nhà để ăn món gà rô ti và cơm lá sen. Má, anh em tôi quay quần bên con gà nhồi, cơm lá sen với đủ màu sắc, xanh, trắng, đỏ lại đượm mùi thơm tự nhiên của lá sen. Món ăn này ghi đậm trong tâm tư tôi vì là lần đầu tiên mà tôi được thuởng thức hai món ăn tuyệt vời và cũng là năm cuối cùng mà tôi được làm bếp với ngoại. Tôi không nhgĩ rằng đây là một bữa cơm cuối cùng với ngoại. Năm đó, tôi rời xa quê hương lưu lạc xứ người, ngoại qua đời một năm sau. Thời gian đầu tôi còn quá nhỏ, cuộc sống nơi đất khách còn nhiều khó khăn, tôi không về chịu tang ngoại cũng như chưa bao giờ có dịp chăm lo cho ngoại như ngoại đã tận tịu chắt chiu, nuôi nấng dạy dỗ tôi trong cuộc sống hằng ngày, trong lời ăn tiếng nói.
Kể từ đó cho đến nay, hằng năm tôi vẫn thực hiện hai món ăn đặc sắc này vì đối với tôi nó mang đầy kỷ niệm vui buồn của một thời thơ ấu êm đềm. Hình ảnh con gà vàng óng, cơm lá sen với chiếc lá xanh um rộng, xếp đôi lại như hình cái quạt. Mùi thơm của gà rô ti vừa chín, mùi lá sen thơm dịu. Hương vị của món gà nhồi, cơm lá sen trộn lẫn với các loại rau cải đủ màu sắc luôn gắn liền với hình ảnh ngoại, một người bà luôn dạy dỗ và truyền đạt cho tôi những hiểu biết thiết thực của cuộc sống.
DIỄM ĐÀO
Paris, Noel năm 2018